Z przeszłości

Co łączy Sienkiewicza z Żółwinem

16.12.2016

22 lipca 1901 r. o godzinie ósmej rano w willi Sosnówka wybudowanej na dużej działce wydzielonej w 1878 r. przez Marcelego Zielińskiego z majątku Żółwin zmarł Edward Leo, zięć Marcelego Zielińskiego, jeden z odkrywców talentu Henryka Sienkiewicza, sponsor jego pierwszej dalekiej wyprawy – do Ameryki.

Młody dziennikarz Henryk Sienkiewicz podpisujący się pseudonimem Litwos w 1873 r. nawiązał współpracę z konserwatywną "Gazetą Polską" wydawaną przez multimilionera Leopolda Kronenberga, szwagra Edwarda Leo. Sienkiewicz, m.in. na przemian z Leo, pisał teksty do rubryki "Bez tytułu" – kroniki wydarzeń. Artykuły Sienkiewicza nie podobały się ówczesnemu redaktorowi "Gazety Polskiej". Pisarz wspominał jego połajanki: "Mój panie! Ja nie proszę pana o poezje! Mnie trzeba faktów!". Autor ukrywający się za pseudonimem Baronowa X.Y.Z. pisał w 1889 r.: "Nic też dziwnego, że pod takim redaktorem biedny Litwos czuł się skrępowanym i tracił wszelką do pisania ochotę. Odżył on dopiero, gdy Edward Leo objął redakcję <>. Ten poznał się od razu na wielkim talencie, otworzył mu łamy <>".

W 1875 r. Leo zaproponował Sienkiewiczowi reporterską podróż do ogarniętego wielkim pożarem Pułtuska. "Już pojechałem!" – odparł z irytacją, lecz udał się na miejsce tragedii. Jego reportaż zyskał wielką popularność, zaś obraz płonącego Pułtuska literat wykorzystał w opisie pożaru Rzymu w powieści "Quo vadis", za którą otrzymał Nobla.

W 1876 r. za pieniądze kierowanej przez Leo "Gazety Polskiej" Sienkiewicz wyruszył w podróż do Ameryki jako jej korespondent. Zbiór tekstów został wydany w 1880 r. w odrębnej książce "Listy z podróży do Ameryki".

Edward Leo był właścicielem drewnianego letniego domu "Topolka" przy obecnej ul. Prusa w Pruszkowie, w której bywał Henryk Sienkiewicz, i w której Bolesław Prus miał poznać Helenę Modrzejewską. Obok tej willi na rozległej działce znajdowała się należąca do Marcelego Zielińskiego willa "Anielin" (ta nazwa wciąż jest używana dla oznaczenia terenu parkowego sąsiadującego z Utratą). Willa Sosnówka, w której spędził ostatnie tygodnie życia Edward Leo, należała do Aleksandry (Aleksandryny) Scipio del Campo, jednej z córek Marcelego Zielińskiego.

W niedzielę 18 grudnia o godz. 17.00 w muzeum w Stawisku odbędzie się spotkanie "Rok Henryka Sienkiewicza – zakończenie obchodów stulecia śmierci pisarza" z udziałem m.in. dyrektora Muzeum Henryka Sienkiewicza w Woli Okrzejskiej Macieja Cybulskiego, kierownik Pałacyku Henryka Sienkiewicza w Oblęgorku Agnieszki Kowalskiej-Lasek oraz prof. Lecha Wojciecha Szajdaka. kp.

Na zdjęciu: współczesny widok terenu oznaczonego nazwą hipoteczną „Willa Sosnówka”, wydzielonego w 1878 r. z dóbr żółwińskich przez Marcelego Zielińskiego. W 1948 r. ta nieruchomość została przyłączona do Podkowy Leśnej.