Z przeszłości

Wyspa Żółwin

19.04.2016

Część naszych obecnych problemów, choćby stan dróg i brak kanalizacji, wynika z tego, że wraz z Terenią i Owczarnią zostaliśmy oddzieleni od pozostałej części gminy Brwinów przez Podkowę Leśną. Jak do tego doszło?

Historycznie nasza wieś graniczyła od północy z dobrami brwinowskimi (na wysokości obecnych ulic Borowin i Irysowej w Podkowie) oraz lasami Młochowskimi, z których na początku XX w. wydzielono letnisko Młochówek (między ulicami Reymonta w Podkowie a Młochowską). Dzisiejszy teren Podkowy Leśnej wchodził wówczas w skład gminy Helenów z siedzibą w Brwinowie, zaś Żółwin i Młochówek w skład gminy Młochów z siedzibą w Nadarzynie. Wszystkie wymienione miejscowości były częścią powiatu błońskiego (z siedzibą w Grodzisku Mazowieckim).

W 1909 r. z dóbr brwinowskich wydzielono hipotecznie dobra Podkowa Leśna, a w latach 20. przystąpiono do realizacji koncepcji miasta ogrodu. Gdy w 1927 r. utworzono gminę Letnisko Brwinów, Podkowa Leśna pozostała w gminie Helenów. Wówczas nastąpił historyczny rozwód Brwinowa i Podkowy, jednak nie miał on znaczenia dla pozostającego w gminie Młochów Żółwina.

Mieszkańcy Podkowy – w ogromnej większości przybysze z Warszawy o wysokiej pozycji społecznej – nie chcieli, by ich miejscowość miała status wsi. Od lat 30. występowali do władz państwowych o nadanie Podkowie praw miejskich. W efekcie tych starań w 1948 r. utworzono "gminę wiejską o charakterze miejskim Podkowa Leśna". W jej skład weszła wydzielona z gminy Helenów Podkowa Leśna oraz przyłączone do niej tereny wyłączone z gminy Młochów – letnisko Młochówek i część Żółwina, która do tej pory należy do Podkowy. W 1952 r. do tej "gminy wiejskiej o charakterze miejskim" włączono Żółwin. Trwało to jedynie do 1954 r., gdy zlikwidowano gminy. Podkowa Leśna i Żółwin zostały gromadami w tym samym powiecie pruszkowskim utworzonym w 1952 r.

W 1957 r. Podkowa uzyskała status osiedla, zaś w 1969 – nadano jej prawa miejskie. W tym samym roku zlikwidowano gromadę Żółwin, naszą wieś wraz z Terenią i Owczarnią przyłączono do gromady Otrębusy. To wydarzenie przesądziło o dzisiejszej sytuacji Żółwina. W 1973 r., gdy przywrócono gminy, do gminy Brwinów włączono całą gromadę Otrębusy, pamiętając, że Otrębusy wchodziły w skład dawnej gminy Helenów z siedzibą w Brwinowie. Zignorowano jednak fakt, że Żółwin – podobnie jak Terenia (Kopana) i Owczarnia - nigdy do niej nie należał, a po usamodzielnieniu się Podkowy nie graniczył z terenami brwinowskimi. Jakby tego było mało, w 1999 r. – po przywróceniu zlikwidowanych w 1975 r. powiatów – Żółwin wraz z gminą Brwinów znalazł się w powiecie pruszkowskim, zaś Podkowa – grodziskim.

Ten chaotyczny, nieprzemyślany podział administracyjny spowodował, że ul. Jana Pawła II w Podkowie podlega pod powiat grodziski, zaś Kasztanowa – pod pruszkowski. Nie udało się podłączyć Żółwina pod wspólną sieć kanalizacyjną z Podkową Leśną, kanalizacja przyjdzie do nas z Brwinowa przez Owczarnię. Nie mamy wspólnego systemu odprowadzania wód opadowych.

W ubiegłym roku burmistrz Podkowy Leśnej zorganizował konkurs na projekt studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Podkowy. Efekty trwającej pół roku pracy studentów Wydziału Architektury Politechniki Warszawskiej opublikowano w czasopiśmie "Urbanistyka. Międzyuczelniane Zeszyty Naukowe. Rok 2015". W zamieszczonej w nim analizie stwierdzono: "Podkowa Leśna graniczy z gminą Brwinów od strony północnej oraz od strony południowej, przecinając gminę Brwinów i odcinając dwa jej sołectwa (Żółwin i Owczarnię) od spójnego terytorium gminy Brwinów. Dwa sołectwa gminy Brwinów tworzą z Podkową spójny obszar pod względem infrastrukturalnym (wspólne połączenia drogowe, komunikacyjne, częściowo wspólna infrastruktura wodna i kanalizacyjna) i funkcjonalnym. Mieszkańcy tych terenów korzystają z podstawowych usług na terenie Podkowy Leśnej, m.in. są członkami tutejszej parafii rzymskokatolickiej (...), korzystają z komunikacji publicznej w celu dojechania do Warszawy (kolejka WKD) oraz korzystają z usług oświaty, tj. szkół w Podkowie. Powoduje to wysoki stopień integracji mieszkańców Podkowy i sąsiadujących terenów. Podkowa Leśna świadczy szereg usług na rzecz mieszkańców sąsiednich sołectw, będąc dla nich lokalnym centrum rozwoju".

Z drugiej strony Żółwin ma OSP (Podkowa nie ma własnej straży pożarnej), Orlik, ciekawe tereny rekreacyjne, w przyszłości ma powstać w naszej wsi cmentarz komunalny
przeznaczony także dla sąsiadów. Ściślejsza współpraca obu miejscowości wspierana przez władze gminy Brwinów zmniejszałaby złe skutki błędnych decyzji administracyjnych sprzed wielu lat.
k.p.